Bipolar Bozukluk Nedir? Kimlerde Hangi Belirtilerle Görülür?

Bipolar (Manik Depresyon) Bozukluk Nedir?

Bipolar bozukluk (manik depresyon) duygusal anlamda en zirveden depresyonun en alt düzeylerine kadar ruh hali, enerji, düşünce ve davranışta ciddi değişimlere neden olan bir kişilik bozukluğudur. Kısa sürdüğünü düşündüğümüz ani ruh hali değişimlerinden daha ziyade bipolar bozukluk döngüleri haftalar ve hatta aylarca sürebilir. Normal duygudurum değişimlerinden farklı olarak bipolar bozukluğun ruh hali değişimleri o kadar yoğun olur ki, yaşam fonksiyonlarınıza dahi müdahale etmeye başlar.

Manik dönem sırasında, bir kişi dürtüsel olarak işten ayrılabilir, kredi kartlarında büyük miktarda para harcayabilir veya sadece iki saatlik uykudan sonra bile dinlenmiş hissedebilir. Depresif dönem sırasında ise aynı kişi uyumaktan uzaklaşmak için çok yorulabilir, işsiz kalma ve borçlanma konusunda nefret dolu ve umutsuzluklarla dolu olabilir.

Bipolar Bozukluğun Belirtileri Nelerdir?

Bipolar bozukluk, farklı insanlarda çok farklı görünebilir. Belirtiler, kendi içinde farklı desenlerde görülebilmekle beraber, vakanın ciddiyetine göre değişir. Bazı insanlar mani veya depresyona daha yatkınken bazıları ikisi arasında eşit olarak dönüşümlü yaşarlar. Bazıları sık duygudurum bozukluğu yaşarlarken; bazıları yaşam boyu yalnızca birkaç kez semptom gösterebilir.

Bipolar bozuklukta dört çeşit duygudurum bozukluğu vardır: mani, hipomani, depresyon ve karışık ataklar.

Her bipolar bozukluk duygudurum bölümünde, benzersiz belirtiler vardır.

Bipolar bozukluk – Mani

Bipolar bozukluğun manik safhasında, artan enerji, yaratıcılık ve yerinde duramama duyguları yaygındır. Manik atak yaşayan insanlar genellikle bir dakikada çok konuşur, çok az uyurlar ve hiperaktifleşirler. Ayrıca, hepsi güçlü, yenilmez veya büyüklüğe mahkûmmuş gibi hissedebilirler. Ancak mani ilk başta iyi hissettirse de, döngü sık sık kontrolden çıkma eğilimi gösterir. İnsanlar sıklıkla manik dönem sırasında pervasızca davranırlar; örneğin abartılı kumar oynarken, uygunsuz cinsel aktivitelerde bulunmak veya aptalca iş yatırımları yapmak. Ayrıca öfkeli, sinir bozucu ve agresif-kavgalara tutuşurlar, başkalarını kendi planlarına izinsiz şekilde dahil ederler ve davranışlarını eleştiren herkesi suçlarlar. Hatta bazıları hayal görür ya da gaipten sesler duymaya başlar.

Maninin yaygın belirtileri ve semptomları nelerdir?

·         Alışılmadık derecede “olumlu” ve iyimser hissetmek veya son derece sinirli hissetmek

·         Birinin yetenekleri veya güçleri hakkında gerçekçi olmayan inançlar

·         Çok az uyumak; ancak çok enerjik hissetmek

·         Başkalarının yetişemeyeceği şekilde hızlı konuşmak

·         Sürekli bir yarış içinde hissetme; bir fikirden diğerine hızlıca atlama

·         Dikkat dağınıklığı, konsantre olamama

·         Sağlıklı olmayan karar ve yargılamalar

·         Sonuçlar hakkında düşünmeden pervasızca davranmak

·         Halsizlikler ve halüsinasyonlar (şiddetli vakalarda)

Bipolar bozukluk – Depresyon belirtileri

Geçmişte, bipolar depresyon düzenli depresyon içinde sayılıyordu, ancak bir araştırma grubu gün geçtikçe, özellikle önerilen tedaviler söz konusu olduğunda ikisi arasında önemli farklılıklar olduğunu ortaya koydu. Bipolar depresyonu olan çoğu insana antidepresanlar ile yardım edilememektedir. Aslında, antidepresanların bipolar bozukluğu daha kötü hale getirebileceği, mani veya hipomaniyi tetikleyebileceği, ruh halleri arasında hızlı geçiş yapabileceği veya diğer psikiyatrik ilaçlara müdahale edebileceği riski vardır.

Pek çok benzerliğe rağmen bazı semptomlar bipolar depresyonda normal depresyondan daha sık görülür. Örneğin, bipolar depresyonun sinirlilik, suçluluk, öngörülemeyen ruh hali dalgalanmaları ve huzursuzluk duygusu vermesi daha olasıdır. Bipolar depresyonu olan insanlar aynı zamanda yavaşça hareket etme ve konuşma, çok uyuma ve kilo verme eğilimindedir. Buna ek olarak, psikotik depresyon geliştirebilirler – gerçeklikle temaslarını kaybettikleri bir durumdur – iş ve sosyal işlevlerde büyük bir sakatlık yaşamaktadırlar.

Bipolar depresyonda sık karşılaşılan belirtiler şunlardır:

1.     Umutsuz, üzgün veya boş hissetmek

2.     Sinirlilik

3.     Hiçbir şeyden zevk alamama

4.     Yorgunluk veya enerji kaybı

5.     Fiziksel ve zihinsel halsizlik

6.     İştah artması veya kilo değişiklikleri

7.     Uyku sorunları

8.     Konsantrasyon ve hafıza sorunları

9.     Değersizlik veya suçluluk duygusu

10.              Ölüm veya intihar düşünceleri

Bipolar Bozukluğun Nedenleri Nelerdir?

Bipolar bozukluğun tek nedeni yoktur. Bazı insanlar genetik olarak bipolar bozukluğa yatkın görünüyorlar, ancak miras alınmış bir hassasiyete sahip herkes bu hastalığa yakalanmıyor, bu da genlerin tek sebep olmadığını gösteriyor. Bazı beyin görüntüleme çalışmaları, bipolar bozukluğu olan insanların beyinlerinde fiziksel değişiklikler olduğunu gösteriyor. Diğer araştırmalar, nörotransmitter dengesizlikleri, anormal tiroid fonksiyonu, sirkadyen ritim bozuklukları ve stres hormonu kortizol seviyesinin yüksek olduğunu göstermektedir.

Çevresel ve psikolojik faktörlerin ayrıca bipolar bozukluğun gelişimine etki ettiği düşünülmektedir. Bu harici faktörlere tetikleyiciler denir. Tetikleyiciler yeni mani veya depresyon ataklarını başlatabilir veya var olan semptomları daha da kötüleştirebilir. Bununla birlikte, bariz bir tetikleyici olmaksızın birçok bipolar bozukluk olayı meydana gelebilir.

Stres – Stresli yaşam olayları, genetik açıdan kırılgan bir kişide bipolar bozukluğu tetikleyebilir. Bu olaylar, evlenmek, üniversiteye gitmek, sevilen birini kaybetmek, kovulmak veya taşınmak gibi köklü veya ani değişiklikler (iyi veya kötü) içerir.

Madde Bağımlılığı – Madde kötüye kullanımı bipolar bozukluğa neden olmazken, bir atak oluşturabilir ve hastalığın seyrini kötüleştirebilir. Kokain, ecstasy ve amfetaminler gibi uyuşturucular maniyi tetikleyebilir; alkol ve sakinleştiriciler depresyonu tetikleyebilir.

İlaçlar – Bazı ilaçlar, özellikle de antidepresan ilaçlar, maniyi tetikleyebilir. Manilere neden olabilecek diğer ilaçlar reçetesiz, iştah kesici, kafein, kortikosteroidler ve tiroit ilaçları içerir. Mevsimsel Değişiklikler – Mani ve depresyon dönemleri genellikle mevsimsel bir dönüşüm izler. Manik dönemler yaz boyunca daha yaygındır ve depresif dönemler sonbahar, kış ve baharda daha sık görülür.

Bipolar Bozukluğun Tedavisi Nasıl Olur?

Bipolar depresyon semptomlarını kendinizde veya bir başkasında görürseniz, yardım almak için zaman kaybetmeyin. Sorunu görmezden gelmek bu sorunu ortadan kaldırmaz; aslında, kesinlikle daha da kötüleşecektir. Tedavi edilmeyen bipolar bozukluklarla yaşamak, kariyerinizden sağlıkla olan ilişkilerinize kadar her konuda sorunlara neden olabilir. Sorunun olabildiğince erken tanılanması ve tedaviye başlanması bu komplikasyonları önlemeye yardımcı olabilir.