Psikoloji Nedir? Ne İşe Yarar? Alt Dalları Nelerdir?

 Psikoloji, insan davranışını ve aklını inceleyen bilim dalıdır. Davranışların nedenlerini psikolojik, biyolojik ve genetik yönden değerlendirir. İnsanların dünyayı nasıl algıladıkları, dünyaya nasıl tepkiler verdikleriyle ilgilenir. İnsan nasıl öğreniyor, nasıl anlıyor, diğerleriyle ne tür ilişkiler kuruyor, insanın toplumda işlevi ne? gibi sorulara cevap vermeye çalışır. Kısaca insanın düşünce tarzını, neler hissettiğini, nasıl davrandığını sorgular. Psikoloji kısaca genellikle “davranış bilimi” olarak tanımlanır. Bu bilim insana dair bilgiye başvururken, kaynağını araştırmalardan ve önceki bilimsel açılımlardan alır.      

 Psikolojinin birçok alt dalları vardır, bunlara bakacak olursak:

1) Anormal Psikoloji: Klinik psikolojide ve psikoterapide yer alan olağandışı davranışları, bozuklukları araştırır.

2)  Biyolojik Psikoloji: İnsan davranışının içeriğini biyolojik temellerle ilişkilendirmeye çalışır. Nörolojik bulgulara ve biyopsikolojik yapılara odaklanır.

3)  Klinik psikoloji: Bilim, teori ve pratiği entegre eden, tanılama, tedavi etme sürecini içeren alandır. Bu alanın amacı adaptasyon, alışma ve kişisel gelişim üzerinde yoğunlaşır. Klinik psikolog, kişinin tüm hayatı boyunca entelektüel, duygusal, biyolojik, psikolojik, sosyal ve davranışsal performansını değerlendirir.

4)  Kognitif psikoloji: Bilişsel olarak da adlandırılan bu alanda insanın düşünceleri, zihinsel kognisyonları araştırılır. Hafıza, bellek, problem çözme, düşünme gibi süreçler deneylerle anlaşılmaya çalışılır. Bu alanın merkezinde insanların bilgiyi nasıl aldığı, işlediği ve depoladığı yatmaktadır. Bu alan nöroloji, felsefe ve dil bilimiyle yakından ilişkilidir.

5)   Gelişim psikolojisi: Bebeklikten ölüme, ömrün tümüne yoğunlaşan bu dal, gelişimi yaşam boyu bir süreç olarak görür. Kimlik, sosyal gelişim, kognitif yapıların gelişimi gibi aşamalar tek tek irdelenir. Bu alanın psikoloğu, kişinin çevresel faktörlerle etkileşiminin, o kişinin gelişimini nasıl etkilediği ile ilgilenir.

6)  Endüstriyel psikoloji: İş yeri psikolojisi, çalışma performansı, personel seçimi gibi profesyonel iş yaşamını ve organizasyonları etkileyen psikolojik faktörleri araştırır.

7)    Kişilik psikolojisi: İnsan kişiliğini ve kimliğini nelerin oluşturduğuna bakar ve kişilik hakkında ortaya atılan tüm kuramları değerlendirir.

8)     Evrimsel psikoloji: Evrim süresince insan davranışlarındaki değişiklikleri inceler. Biyologların doğal seleksiyon sürecini incelediği gibi bu alt dalda psikolojinin evrimini benzer metodlarla mercek altına alır. Bir evrimsel psikolog, dil veya hafızanın doğal seleksiyon ile geliştiğine inanır.

9) Sosyal psikoloji: Toplumları, toplumsal davranışların altında yatan nedenleri, toplum yapılarındaki psikolojik kökenleri sorgular. Bir sosyal psikolog; grup davranışları, sosyal algı, agresiflik, sözel olmayan davranışlar ve liderlik gibi konuları inceler.

10)  Okul Psikolojisi: Okul içi dinamiklerini anlamaya, okul sürecinin çocuklardaki davranışsal – zihinsel etkilerini araştırmaya, yönlendirmeye çalışır. Eğitim sistemleriyle duygusal, davranışsal, sosyal ilişkiler arasındaki etkiyi de inceler.